ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา สังคมเมืองของไทยกำลังเผชิญความเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ทั้งด้านสิ่งแวดล้อม สังคม เทคโนโลยี และเศรษฐกิจ เมื่อโลกหมุนไปข้างหน้าอย่างไม่หยุดยั้ง เมืองและชุมชนจึงจำเป็นต้องมีการปรับตัวอย่างสร้างสรรค์ให้ทันต่อประเด็นท้าทายต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น ซึ่งหน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน ชุมชน สถานศึกษา และภาคประชาสังคม ล้วนกลายเป็น “พลังสำคัญ” ในการร่วมออกแบบเมืองให้น่าอยู่ ประชาชนมีคุณภาพชีวิตดี และสร้างเศรษฐกิจในเชิงพื้นที่ ที่สามารถแข่งขันได้ในเวทีโลก

ด้วยพันธกิจของสำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ (องค์การมหาชน) หรือ NIA ที่มุ่งผลักดันประเทศไทยด้วยพลังแห่งนวัตกรรมสู่การเป็นชาติแห่งนวัตกรรมอย่างแท้จริง โครงการนวัตกรรมสำหรับเมืองและชุมชน ประจำปี 2569 (City & Community Innovation Challenge 2026) จึงได้ถูกออกแบบขึ้นเพื่อเป็นพื้นที่ปฏิบัติการเชิงนวัตกรรมของเมือง โดยให้ผู้ประกอบการที่เชื่อในพลังของแนวคิดใหม่ ได้เข้ามาทดลอง สร้าง และพิสูจน์ทราบวิธีแก้ปัญหาเมือง พร้อมสร้างความร่วมมือกับชุมชนอย่างเป็นรูปธรรม และสร้างความยั่งยืนในระดับพื้นที่ โดยปีนี้ NIA มุ่งเน้น 3 หัวข้อใหญ่ พร้อมประเด็นหัวข้อย่อย ดังนี้

หัวข้อที่ 1 นวัตกรรมการจัดการและส่งเสริมสิ่งแวดล้อม (Innovation for Environmental Management and Promotion)

ท่ามกลางวิกฤตของสภาพภูมิอากาศ ดิน น้ำ ทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง ป่าไม้ และการเสื่อมโทรมของระบบนิเวศ นวัตกรรมคือคำตอบสำคัญที่ทำให้เมืองและชุมชนอยู่รอดและเติบโตอย่างยั่งยืน มุ่งประโยชน์เพื่อ ลดการสูญเสียน้ำจากภัยแล้ง ป้องกันน้ำท่วมและปนเปื้อน รักษาความสมดุลของระบบนิเวศน้ำ ลดปริมาณขยะฝังกลบ เพิ่มมูลค่าทรัพยากรที่เคยเป็นของเสีย ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก ลดต้นทุนพลังงานระยะยาว เป็นต้น

นวัตกรรมการจัดการและส่งเสริมสิ่งแวดล้อม ประกอบด้วยหัวข้อย่อย ดังนี้

1. นวัตกรรมเพื่อการฟื้นดิน คืนชีวิตให้ชุมชน
2. นวัตกรรมเพื่อการบริหารจัดการน้ำ
3. นวัตกรรมเพื่อการบริหารจัดการทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง
4. นวัตกรรมเพื่อการบริหารจัดการป่า
5. นวัตกรรมเพื่อการบริหารจัดการมลพิษทางอากาศ และพลังงานสะอาด

ตัวอย่างนวัตกรรม เช่น

• ระบบตรวจวัดคุณภาพน้ำแบบเรียลไทม์ (IoT Water Monitoring) ที่ใช้เซนเซอร์ตรวจค่าคุณภาพน้ำในแม่น้ำและอ่างเก็บน้ำ
• ระบบน้ำหมุนเวียน (Water Recycling) เพื่อนำน้ำเสียกลับมาใช้ใหม่ เช่น น้ำจากโรงงานหรืออาคาร
• ระบบคัดแยกอัจฉริยะ (Smart Waste Sorting) ที่ใช้ระบบ AI และหุ่นยนต์ช่วยแยกขยะรีไซเคิล
• วัสดุชีวภาพ (Bioplastic, Bio-based Material) เพื่อทดแทนพลาสติกจากปิโตรเลียม
• Smart Grid ระบบไฟฟ้าอัจฉริยะที่ตรวจสอบการใช้ไฟฟ้าแบบเรียลไทม์ และปรับสมดุลการผลิต–การใช้ได้อัตโนมัติ พร้อมระบบกักเก็บพลังงาน (Energy Storage)

หัวข้อที่ 2: นวัตกรรมเพื่อการกีฬาและการท่องเที่ยว (Innovation for Sports and Tourism)

อุตสาหกรรมกีฬาและการท่องเที่ยว คือพลังสำคัญในการกระตุ้นเศรษฐกิจและสังคมยุคใหม่ ทั้งเพิ่มการจ้างงาน สร้างรายได้ให้ชุมชน และยกระดับภาพลักษณ์ของประเทศ นอกจากนี้ยังมีศักยภาพในการส่งเสริมคุณภาพชีวิต สุขภาพ การเดินทางท่องเที่ยว และอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ได้อย่างเป็นระบบ

นวัตกรรมเพื่อการกีฬาและการท่องเที่ยว ประกอบด้วยหัวข้อย่อย ดังนี้

1. นวัตกรรมเพื่อการพัฒนาขีดความสามารถทางร่างกายของนักกีฬา
2. นวัตกรรมเพื่อเสริมสร้างและฟื้นฟูสุขภาพทางกายและใจของนักกีฬา
3. นวัตกรรมเพื่อเศรษฐกิจสร้างสรรค์จากกีฬา
4. นวัตกรรมการจัดการโครงสร้างพื้นฐานสำหรับการจัดการแข่งขันกีฬา
5. นวัตกรรมเพื่อการเชื่อมโยงการท่องเที่ยวและการแข่งขันกีฬา

ตัวอย่างนวัตกรรม เช่น

• โครงการที่ช่วยฝึกฝนเยาวชนในพื้นที่ให้มีทักษะทางกีฬา หรือการเรียนรู้ทักษะทางกีฬาที่ถูกต้องตั้งแต่วัยเยาว์ เช่น โปรแกรมฝึกซ้อมในชุมชนร่วมกับชมรมกีฬา / โรงเรียน / สโมสรกีฬา หรือ ระบบคัดตัวเยาวชน
• ระบบฝึกซ้อมออนไลน์ / การติดตามผลนักกีฬา / เชื่อมต่อกับโค้ชและสโมสร สำหรับพื้นที่ห่างไกล
• อุปกรณ์เพื่อการฝึกซ้อมและการฟื้นตัวของร่างกาย อุปกรณ์กีฬาในราคาที่จับต้องได้ หรือ ผลิตภัณฑ์อุปกรณ์กีฬาจากวัตถุดิบชุมชน
• โปรตีนทางเลือกสำหรับนักกีฬาจากวัตถุดิบท้องถิ่น
• ยา สมุนไพร บำรุงร่างกายสำหรับนักกีฬา
• พัฒนาสินค้าท้องถิ่นที่เกี่ยวข้องกับกีฬา (เช่น เสื้อผ้า ของที่ระลึกเชิงกีฬา แฟชัน กิจกรรมคอนเสิร์ต เป็นต้น)
• การสร้างโมเดลธุรกิจใหม่ของผู้ประกอบการในเมืองเพื่อรองรับมหกรรมกีฬา เช่น Sport Café, Fitness Tourism, Sport Hostel
• ระบบจัดการกีฬาลดโลกร้อน (Sustainable Events)
• การท่องเที่ยวเชื่อมโยงกิจกรรมกีฬา เช่น เส้นทางท่องเที่ยวตามรอยนักกีฬา
• ระบบจอง / แนะนำกิจกรรม เส้นทางการเดินทางระหว่างการจัดมหกรรมกีฬาผ่าน AI หรือ Digital Platform ที่เป็นมิตรต่อคนทุกชาติ

หัวข้อที่ 3 นวัตกรรมเพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตและความเป็นอยู่ (Innovation for Enhancing Quality of Life and Well-Being)

คุณภาพชีวิตที่ดี คือ เป้าหมายสำคัญของแนวทางการพัฒนาสังคมเมือง เมืองที่ดีไม่ใช่เพียงแต่มีสถานที่สวยงาม แต่ต้องเป็นเมืองที่ผู้คนรู้สึกปลอดภัย ส่งเสริมการเรียนรู้ได้ตลอดชีวิต ทำงานได้อย่างมีคุณค่า และมีสวัสดิการรองรับอย่างทั่วถึง

นวัตกรรมเพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตและความเป็นอยู่ ประกอบด้วยหัวข้อย่อย ดังนี้

1. นวัตกรรมเพื่อการเรียนรู้ตลอดชีวิต
2. นวัตกรรมเพื่อส่งเสริมความปลอดภัยขั้นพื้นฐานของชีวิตและทรัพย์สิน
3. นวัตกรรมด้านการส่งเสริมสุขภาพและสวัสดิการสังคม
4. นวัตกรรมเพื่อการสร้างอาชีพและการทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ
5. นวัตกรรมเพื่อการฟื้นฟูชุมชนด้วยศิลปะ

ตัวอย่างนวัตกรรม เช่น

• ระบบ หรือแพลตฟอร์ม การพัฒนาทักษะที่จำเป็นในศตวรรษที่ 21 เช่น ทักษะการรู้เท่าทันข้อมูล,สื่อ และเทคโนโลยี (Information, Media and ICT literacy)
• อุปกรณ์เพื่อการป้องการเกิดเหตุอันตราย หรือระบบการเฝ้าระวังเหตุร้าย
• แพลตฟอร์มการป้องกันถูกหลอกลวงผ่านระบบออนไลน์ (call center, scammer, phishing links)
• การดูแลสุขภาพในกลุ่มเปราะบาง
• อุปกรณ์ที่ช่วยอำนวยความสะดวกทางการแพทย์ ตลอดจนอุปกรณ์เกี่ยวกับกายภาพบำบัด
• โครงการฝึกอบรมทักษะอาชีพเฉพาะ
• แพลตฟอร์มการเข้าถึงโอกาสการทำงานและอาชีพที่สอดคล้องกับวิถีชีวิตสังคมเมือง
• โครงการที่ใช้ศิลปะ (ทัศนศิลป์ (จิตรกรรม, ประติมากรรม, ภาพพิมพ์), ศิลปะการแสดง (นาฏศิลป์, ดนตรี), วรรณกรรม (การใช้ภาษา) และ การออกแบบ (สถาปัตยกรรม, การออกแบบสื่อ) )เข้ามาส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ การทำกิจกรรมร่วมกันของคนในชุมชน

โครงการนวัตกรรมสำหรับเมืองและชุมชน ประจำปี 2569 ไม่ได้เป็นเพียงเวทีประกวดหรือโครงการสนับสนุนเงินทุน แต่เป็น “กระบวนการร่วมสร้างเมือง” ระหว่างผู้คนที่มีหัวใจเดียวกัน คืออยากเห็นเมืองน่าอยู่ขึ้น ดีขึ้น และยั่งยืนขึ้น หากคุณมีนวัตกรรมพร้อมใช้ มีความคิดสร้างสรรค์ และอยากช่วยแก้ปัญหาเมือง โครงการนี้คือโอกาสของคุณ สมัครได้ตั้งแต่วันนี้ – 26 ธันวาคม 2568

คลิก! เพื่ออ่านรายละเอียดการประกาศรับสมัคร https://www.nia.or.th/event/CityCommunity-Innovation-Challenge-2026 

ช่องทางการติดต่อเพื่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม

1. อีเมล: [email protected]
2. โทรศัพท์: 02-017-5555 ต่อ 546-548
3. สำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ (องค์การมหาชน) 73/2 ถนนพระรามที่ 6 แขวงทุ่งพญาไท เขตราชเทวี กรุงเทพฯ 10400